Parkeren in de berm: mag dat?

Volgens het Reglement verkeersregels en verkeerstekens (RVV 1990) mag er op een aantal plekken niet geparkeerd worden (artikel 10 RVV 1990). De plekken waar het om gaat zijn de stoep, het voetpad, het fietspad, het fiets/bromfietspad of het ruiterpad. Logisch, het zou een rommeltje worden als we op die plekken mogen parkeren. Maar hoe zit het dan met de berm? De berm wordt in dit artikel niet genoemd. Mag u daarom parkeren in de berm?

Bord E1 en de berm

Voorheen probeerde de overheid parkeren in de berm tegen te gaan door middel van een parkeerverbod. Er werd dan een blauw bord met een rode diagonale streep langs de weg geplaatst (bord E1). Het Hof heeft in 2016 geoordeeld dat een dergelijk parkeerverbod niet geldt voor de berm. U mag uw auto dus ook in de berm parkeren als er een parkeerverbod geldt. Waarom is dat? En waar moet u op letten? Daar gaat deze blog over.

Wat is parkeren?

Het RVV 1990 geeft in artikel 1 de volgende definitie van parkeren:

parkeren: het laten stilstaan van een voertuig anders dan gedurende de tijd die nodig is voor en gebruikt wordt tot het onmiddellijk in- of uitstappen van passagiers of voor het onmiddellijk laden of lossen van goederen;

Volgens deze definitie staat stilstaan in principe gelijk aan parkeren, tenzij er sprake is van:
1) onmiddellijk in- en uitstappen van passagiers;
2) voor het onmiddellijk laden of lossen van goederen.

Deze twee uitzondering zijn nader gevormd door de rechtspraak. Wat deze begrippen precies inhouden wordt behandeld in de blog over betaald parkeren.

Parkeerverbod geldt niet voor de berm

De uitspraak van het Hof gaat over een E1 bord. Dit bord geeft aan dat er een parkeerverbod geldt. Hoe ziet zo’n bord er ook al weer uit? Hieronder zijn de borden E1, E2 en E3 te zien. Deze borden zouden bekend moeten zijn bij iedereen die zich op de weg begeeft.

Alle verkeersborden en hun betekenissen kunnen gevonden worden in het RVV 1990. In dit reglement zijn ook verkeersregels te vinden. Vergelijk het met de stof die ieder aankomend bestuurder moet leren voor zijn of haar theorie-examen. Het is de leidraad voor alle bestuurders in Nederland.

De kern van het geschil in de te bespreken zaak bij het Hof ging over de vraag of ‘het parkeerverbod’ ook geldt voor de berm. Met andere woorden, mag u in de berm parkeren als het bord E1 langs de weg staat?

De kantonrechters onder de loep in de zaak van het Hof

Het Hof bekijkt eerst wat de kantonrechter over deze zaak heeft gezegd. De kantonrechter was van mening dat het E1 bord is bedoeld voor de hele zijde van de openbare weg waar het bord is geplaatst. De berm maakt daar ook deel van uit, aldus de kantonrechter. Het Hof is het hier niet mee eens.

Allereerst verwijst het Hof naar een uitspraak van kantonrechter Noord-Holland (25 oktober 2013).¹ In die zaak ging het ook om iemand die in de berm parkeerde, terwijl er een E1 bord langs de weg stond. De kantonrechter vond dat volgens het Verdrag van Wenen inzake verkeerstekens een verkeersbord slechts geldt voor de rijbaan (carriageway), en dus niet voor de berm.

Het oordeel van de kantonrechter Noord-Holland is anders dan wat in de Wegenverkeerswet (WvW 1994) als weg wordt aangemerkt. Daarin wordt de weg namelijk als volgt omschreven:

“alle voor het openbaar verkeer openstaande wegen of paden met inbegrip van de daarin liggende bruggen en duikers en de tot die wegen behorende paden en bermen of zijkanten (artikel 1 onder b).”

Volgens de Wegeverkeerswet wordt dus onder weg tevens verstaan ‘de berm’. De kantonrechter Noord-Holland vindt dat het Verdrag van Wenen inzake verkeerstekens voorrang heeft op de Wegenverkeerswet. De berm hoort dus niet bij de weg, aldus de kantonrechter.

Wat vindt het Hof: parkeren in de berm toegestaan?

Het Hof motiveert met vrij ingewikkelde juridische taal dat de berm niet tot de weg behoort. Kortgezegd ontleent het Hof zijn argumenten aan de nota van toelichting van de toepasselijke regelgeving. Dit is een toelichting waaruit de bedoeling van regels kan blijken of kan worden afgeleid. Het Hof kijkt allereerst naar artikel 65 van het RVV 1990:

1 Ingeval een weg is verdeeld in rijstroken, kan de toepassing van een verkeersbord worden beperkt tot één of meer rijstroken

3 Het parkeren van een voertuig en het plaatsen van een fiets en van een bromfiets is echter toegestaan op de daartoe bestemde weggedeelten.

Lid 3 is belangrijk. Het zegt namelijk dat het parkeren van een voertuig is toegestaan op de daartoe bestemde weggedeelten. Is een berm een voor parkeren bestemd weggedeelte? Om die vraag te beantwoorden kijkt het Hof vervolgens naar artikel 10 van het RVV 1990:

1 …Deze bestuurders en voetgangers die een aanhangwagen voortbewegen die kennelijk bestemd is om door een motorvoertuig te worden voortbewogen, mogen voor het parkeren van hun voertuig tevens andere weggedeelten gebruiken, behalve het trottoir, het voetpad, het fietspad, het fiets/bromfietspad of het ruiterpad.

Zoals u kunt zien staat de berm in artikel 65 RVV 1990 niet opgesomd bij de weggedeelten waar niet geparkeerd mag worden. Parkeren in de berm is dus in principe toegestaan volgens het RVV 1990.

Op basis van artikel 65 en artikel 10 RVV 1990 en de bijbehorende toelichting komt het Hof tot de conclusie dat het bord E1 niet verbiedt om in de berm te parkeren. Het Hof zoekt daarmee – net als de kantonrechter Noord-Holland – géén aansluiting bij het begrip ‘weg’ uit de Wegenverkeerswet.

De benadering van het Hof sluit aan bij het al eerdergenoemde Verdrag van Wenen inzake verkeerstekens. Het Hof ziet dat als bevestiging van de stelling dat de berm niet tot de ‘weg’ behoort. Er mag dus volgens het Hof geparkeerd worden in de berm, ook al staat er een E1 bord (geldt ook voor de borden E2 en E3). Dit geldt ook voor een parkeerverbodszone.²

Let op: de APV en groenstrook

De gemeente kan in een Algemene plaatselijke verordening (APV) expliciet het laten stiltaan van een voertuig in een park, plantsoen, openbare beplanting of groenstroken verbieden.³ U kunt dan bijvoorbeeld denken aan de volgende bepaling:

1. Het is verboden met een voertuig te rijden door dan wel deze te doen of te laten staan in een park of plantsoen of een van gemeentewege aangelegde beplanting of groenstrook.

De vraag die vervolgens rijst is of geparkeerd is in een park of plantsoen of een van gemeentewege aangelegde beplanting of groenstrook. Laten we als voorbeeld nemen een groenstrook. Wellicht voelt u de vraag al aankomen. Wanneer is iets een groenstrook en wanneer is iets een berm?

Het antwoord op deze vraag is belangrijk. Als namelijk een APV geldt die parkeren in de groenstrook verbiedt, mag in de berm geparkeerd worden en in de groenstrook niet. Nergens in de wet is geregeld wat precies een berm dan wel een groenstrook is. Het oordeel is uiteindelijk aan de rechter, maar het Hof heeft (recent) geoordeeld dat als de rijbaan en de groenstrook niet door een verhoogde stoepband zijn gescheiden, dit niet zonder meer betekent dat dit een berm is.⁴ Belangrijk is het uiterlijk. Is het gebied versierd, liggen er stenen en/of stoepranden, dan zal eerder sprake zijn van een groenstrook waar niet op geparkeerd mag worden. Wees dus gewaarschuwd, voor u het weet staat u op een groenstrook.

In dit blog vind je meer informatie over parkeren in de groenstrook.

Let op: gevaar of hinder

Volgens artikel 5 van de Wegenverkeerswet (WvW 1994) is het verboden om u zodanig te gedragen dat gevaar op de weg wordt veroorzaakt of kan worden veroorzaakt of dat het verkeer op de weg wordt gehinderd of kan worden gehinderd. Als sprake is van een dergelijke situatie kan dit worden beboet (feitcode: R395).

Zorg er dus voor dat wanneer u in de berm parkeert – wat in principe is toegestaan – geen gevaarlijke of hinderlijke situatie wordt veroorzaakt. Dit kan u duur komen te staan. Wat precies onder 'gevaar' en 'hinder' wordt verstaan bij parkeerboetes, leest u hier.

Conclusie: wanneer is parkeren in de berm toegestaan

Het Hof heeft bepaald dat een parkeerverbod niet geldt voor parkeren in de berm. Parkeren in de berm mag dus. Let wel op dat u niet op een plek staat waar dat volgens de APV niet is toegestaan. Daarnaast is het zaak om geen gevaar of hinder te veroorzaken.

Deze blog is geschreven door de juristen van Verkeersboete.nl (N.G.A. Voorbach). Geschreven op 15 augustus 2017.

^{1 Rechtbank Noord-Holland 25 oktober 2013 ECLI:NL:RBNHO:2013:10952.
2 Hof Arnhem-Leeuwarden 16 juni 2016, ECLI:NL:GHARL:2016:4962.
3 Hof Arnhem-Leeuwarden 11 juli 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:6064.
4 Hof Arnhem-Leeuwarden 11 juli 2017, ECLI:NL:GHARL:2017:6064.}